Сұрақ-жауап

Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік Кодексінің 40-бабына сәйкес дара кәсiпкерлер өз мiндеттемелерi бойынша, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өндiрiп алу қолданылмайтын мүлiктi қоспағанда, өздерiнiң барлық мүлкiмен жауапты болады. Жеке тұлға өзiндiк кәсiпкерлiктi жүзеге асырған кезде, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өндiрiп алу қолданылмайтын мүлiктi қоспағанда, өзiнің барлық мүлкiмен, оның iшiнде ерлi-зайыптылардың ортақ меншiгiндегi үлесiмен жауапты болады.

Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 31 тамыздағы №208 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының аумағында қолма-қол ақшасыз төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидасының 124-тармағында жеке тұлғаға немесе дара кәсіпкерге ашылған банктік шотқа ұсынылған төлем талабы сол тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты және ЖСН сәйкес келген кезде оның банктік шоттарынан орындалатыны ескерілген.

Төлем талабын орындаудың мұндай тәртібін банк төлем құжатында көрсетілген жеке кәсіпкерлік түрінде қызметін жүзеге асыратын дара кәсіпкер ретінде тіркелген ақша жөнелтуші - жеке тұлғаның және атына банктік шот ашылған жеке тұлғаның (және керісінше) тегі, аты, әкесінің аты және ЖСН сәйкес келген кезде қолдануы мүмкін.

№208 қағиданың 124-тармағы банктік шоттарынан төлем талабын орындау тәртібі бойынша жалпы норманы қамтиды. Демек, жеке тұлғаның ағымдағы шотына ұсынылған төлем талаптарын оның дара кәсіпкер ретінде ашылған банктік шотынан орындау рұқсат етіледі. Осыған орай, төлем талабын жеке кәсіпкерлік түрінде қызметін жүзеге асыратын жеке тұлғаға және дара кәсіпкерге ашылған ағымдағы шотқа ұсынған кезде төлем талабы тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (ол бар болса) және оның ЖСН сәйкес келген кезде оған ашылған банктік шоттардан (ағымдағы, жинақ) орындалады.

Бұл жағдайда қарыз шарты бойынша жеке тұлғаның ағымдағы шотына ұсынылған төлем талабы №208 қағиданың 137-тармағына сәйкес жеке кәсіпкерлік түрінде қызметін жүзеге асыратын жеке тұлғаға ашылған ағымдағы шоттағы ақша сомасының және (немесе) содан кейін түсетін әр ақша сомасының елу пайыз мөлшері шегінде орындалады. Осыған ұқсас, төлем талабы жеке кәсіпкерлік түрінде қызметін жүзеге асыратын жеке тұлғаның ағымдағы шотына мерзімі өткен берешекті өндіріп алу үшін ұсынылған кезде ол жеке тұлғаның ағымдағы шотындағы/содан кейін түсетін ақша сомасының елу пайыз мөлшері шегінде №208 Қағиданың 124-тармағының талаптары сақталған кезде орындалады.

Төлем жүйелері туралы заңның 13-бабының 5-тармағына сәйкес көрсетілетін төлем қызметтерін беруші клиентті өздері арасындағы шартта көзделген тәртіппен және мерзімдерде комиссиялардың өзгергені туралы хабардар ететін халықаралық төлемдер және (немесе) ақша аударымдары жүзеге асырылған кезде алынатын комиссияларды қоспағанда, көрсетілетін төлем қызметтерін беруші көрсетілетін төлем қызметтері бойынша көрсетілетін төлем қызметтерін беруші мен клиент арасында шарт жасау күніне белгіленген комиссияны ұлғайту жағына біржақты тәртіппен өзгертуге құқылы емес.  

«Құқықтық актілер туралы» ҚР Заңының 43-бабының 1-тармағына сәйкес нормативтiк құқықтық актiнiң күшi ол қолданысқа енгiзілгенге дейiн туындаған қатынастарға қолданылмайды. Нормативтiк құқықтық актiнiң немесе оның бiр бөлiгiнiң керi күшi оның өзiнде немесе нормативтiк құқықтық актiнi қолданысқа енгiзу туралы актiде көзделген, сондай-ақ кейiнгiсi азаматтарға жүктелген міндеттерді алып тастайтын немесе олардың жағдайын жақсартатын жайттар осы баптың 1-тармағының қағидаларына кiрмейдi. Осыған байланысты көрсетілген нормалар оларға сәйкес көрсетілетін төлем қызметтері ұсынылатын, 2016 жылғы 10 қыркүйекке дейін жасалған шарттарға да қатысты болады.

Бұл ретте, көрсетілетін төлем қызметтерін беруші клиентпен жасалған шарт талаптарын оларды клиент үшін жақсарту жағына біржақты тәртіппен өзгертуге құқылы екенін атап өтеміз.

«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне төлемдер және төлем жүйелері мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» 2016 жылғы 26 шілдегі ҚР Заңымен ҚР заңнамалық актілеріне (ҚР Азаматтық кодексі, ҚР Салық және Кеден кодекстері «Қазақстан Республикасының атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы» ҚР Заңы)  тұрғын үй төлемдерін есепке жатқызуға арналған банктік шоттардағы клиенттердің ақшасына, нотариус депозиті ақшасына және білім беру жинақтау салымы ақшасына тыйым салуға және өндіріп алуға тыйым салу туралы түзетулер енгізілді.

«Құқықтық актілер туралы» ҚР Заңы 43-бабының  1-тармағына  сәйкес нормативтiк құқықтық актiнiң күшi ол қолданысқа енгiзілгенге дейiн туындаған қатынастарға қолданылмайды. Кейiнгiсi азаматтарға жүктелген міндеттерді алып тастайтын немесе олардың жағдайын жақсартатын жайттар осы баптың 1-тармағының қағидаларына кiрмейдi.

Осылайша,  2016 жылғы  1 қыркүйектен  бастап көрсетілген  шоттардағы  ақшаны  өндіріп алуға  тыйым салынады. Сонымен, инкассолық өкімдер, оның ішінде бұрын салынған  тыйымды  орындау  бойынша инкассолық  өкімдер, сол сияқты  басқа  талаптар  2016 жылғы  10 қыркүйектен соң  көрсетілген банктік шоттардан орындалуға жатпайды. 

Төлем жүйелері туралы  заңның  27-бабы 12-тармағына  сәйкес  клиенттің банктік шотындағы ақшаға салынған тыйым клиенттің ақшасына тыйым салу құқығы бар тұлғаның тиісті жазбаша хабарламасы негізінде не банктік шоттағы ақшаға бұрын салынған тыйымды орындау үшін берілген инкассолық өкімді банк орындағаннан кейін алынады.

Осыған байланысты, банктер тиісті уәкілетті органдарға банктегі тыйым салу туралы өкімдерді орындауға мүмкін емес екені туралы хабарлауы (себептерін көрсете отырып) және банктің одан кейінгі іс-әрекеттері туралы сұрату жасауы керек.

Бұл ретте инкассолық өкімдерді және осындай шоттарға қойылатын басқа талаптарды орындаудан бас тату Төлем жүйелері туралы заңның 46-бабының 7-тармағы 3) және 5) тармақшаларының негізінде жүзеге асыру қажет.

«Төлемдер және төлем жүйелері туралы» Қазақстан Республикасы заңында (бұдан әрі – Төлем жүйелері туралы заң) банк немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым банктік шот шартын (банктік салым шартын) орындаудан бас тартуға құқылы болатын жағдайлар көзделген.

Бұл ретте Төлем жүйелері туралы заңының 29-бабының 6-тармағына сәйкес егер банктік шот шартында (банктік салым шартында) өзгеше тәртіп көзделмесе, банк банктік шот шартын (банктік салым шартын) орындаудан бас тарту туралы хабарламаны банкте бар мекенжай бойынша электрондық нысанда не оны алғаны туралы хабарламамен пошта арқылы жібереді.

Аталған тармақтың негізінде клиентке шартты орындаудан бас тарту туралы хабарламаны жіберу міндетті болып табылады.

Төлем жүйелері заңының 29-бабаның 7-тармағына сәйкес егер банктік шот шартында өзгеше тәртіп көзделмесе, клиенттің банктік шотында ақша болмаған кезде банк клиентке банктік шот шартын орындаудан бас тарту туралы хабарлама жіберілген күннен бастап үш ай өткен соң банктік шот шартын бұзады және клиенттің банктік шотын жабуды жүзеге асырады.

Сонымен қатар, клиентке тиісті хабарламаны клиенттің банктік шотында ақша болмаған күннен бір жыл өткеннен кейін жіберу жағдайында банк банктік шот шартында шартты бұзуға және банктік шотты жабуға өзге мезгілді көздеуге құқылы.

Осылайша, Төлем жүйелері заңының 29-тармағында көзделген жағдайларда банк біржақты тәртіппен банктік шот шартын орындаудан клиентке ол туралы хабарлаусыз бас тартуға құқығы жоқ.

«Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне төлемдер және төлем жүйелері мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы»  2016 жылғы 26 шілдедегі ҚР Заңымен ҚР Азаматтық кодексінің 740-бабына (бұдан әрі – ҚР АК) өзгерістер енгізілді, оларға сәйкес банктегі ақшаға билік етуді шектеу осы Кодекстің 742-бабының 2-тармағында көзделген кезектілікке сәйкес бір кезекке және (немесе) одан жоғары тұрған кезекке жататын талаптар бойынша ақшаны алып қоюға қолданылмайды.

Осылайша, егер ақша жөнелтушінің банк шотындағы ақшаға АК 42-бабының 2-тармағында көзделген талаптарды қанағаттандыру мақсатында бұдан бұрын тыйым салынған болса, бұл ретте банкке алимент бойынша берешекті (бірінші кезек) өндіріп алу үшін инкассолық өкім келіп түссе, онда бұл инкассолық өкім тыйым салынған ақша есебінен орындалуға жатады.

Егер банкке бір кезектілікке жататын талаптарды қанағаттандыру үшін инкассолық өкімдер келіп түскен, сондай-ақ ақшаға сол кезек бойынша тыйым салынған жағдайда, инкассолық өкімдерді орындау олар банкке келіп түсуіне қарай күнтізбелік кезектілікпен жүргізіледі, оның ішінде ақшаға қандай атқарушылық іс жүргізу шегінде (қанадай іс бойынша) тыйым салынғанына қарамастан, тыйым салынған ақша есебінен орындалады.

Осылайша, ҚР АК 740-бабының 8-тармағының нормасы қолданысқа енгізілгеннен кейін инкассолық өкімдерді ҚР АК 742-бабының 2-тармағында көзделген кезектілікті ескере отырып, тыйым салынған ақша есебінен орындауға мүмкін болады.

Мысал:

1. Банктік шотта ҚР АК 742-бабының 4)-тармақшасының талаптарын орындау шеңберінде берілген тыйым салу бар болған кезде және инкассолық өкімдер  ҚР АК 742-бабының 1), 2), 3) және 4)-тармақшаларымен көзделген талаптар бойынша келіп түскен кезде банк тыйым салынған ақшалар есебінен инкассолық өкімдерді орындауға құқылы.
2. Банктік шотта ҚР АК 742-бабының 4)-тармақшасының талаптарын орындау шеңберінде берілген тыйым салу бар болған кезде және инкассолық өкімдер басқа істер бойынша бірақ сол кезек бойынша орындалу үшін келіп түскен кезде банк тыйым салынған ақшалар есебінен инкассолық өкімдерді орындауға құқылы. Сонымен бірге бiр кезекке жататын талаптар бойынша банктен ақша алу тиiстi құжаттардың түскен уақыты бойынша кезектілікпен жүргiзiледi.

«Төлемдер және төлем жүйелері туралы» Қазақстан Республикасы заңының (бұдан әрі – Төлем жүйелері туралы заң) 46-бабының 2-тармағына сәйкес төлем тапсырмасы, төлем талабы, төлем хабарламасы, төлем ордері арқылы берілген нұсқауды орындауды ақша жөнелтушінің банкі нұсқауды алған күннен кейінгі операциялық бір күннен кешіктірмей жасайды. Осылайша, нұсқауды операциялық үш күннен кешіктірмей орындау тек инкассолық өкімдерге қолданылады.

Аталған баптың 5-тармағына сәйкес ақша жөнелтушінің банкі нұсқауды алған күннен кейінгі операциялық бір күннен кешіктірмей, бас тарту себебін көрсете отырып, нұсқауды орындаудан бас тартуды жасайды. Бенефициардың банкі бас тарту себебін көрсете отырып, нұсқауды алған операциялық үш күннің ішінде нұсқауды орындаудан бас тартады.

Бұл ретте төлем тапсырмасын, төлем талабын, төлем хабарламасын, төлем ордерін орындаудың, сондай-ақ  ақша жөнелтушінің банкі нұсқауды орындаудан бас тартуының осы мерзімдері 2017 жылғы 1 маусымға дейін қолданылатын болады.

2017 жылғы 1 маусымнан бастап Төлем жүйелері туралы заңның 48-бабына сәйкес банктер немесе банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар нұсқауды жөнелтуші бастама жасаған күні орындауды қамтамасыз етуі тиіс.  Нұсқауды орындаудан бас тартуды ақша жөнелтушінің банкі бас тарту себептерін көрсете отырып, нұсқауды алған күнгі операциялық күннің ішінде жасайды.

Валюталау күнімен нұсқау валюталау күнімен айқындалған операциялық күн ішінде орындалатындығын атап өткен жөн. Егер валюталау күні жұмыс істемейтін күнге сәйкес келсе, онда бенефициардың банкі ақшаны валюталау күні деп айқындалған күннен кейінгі бірінші жұмыс күні бенефициардың банктік шотына есепке жатқызады (Төлем жүйелері туралы заңның 49-бабы).

«Төлемдер және төлем жүйелері туралы» ҚР Заңының (бұдан әрі – Төлем жүйелері туралы заң) 32-бабына және «Қазақстан Респуликасындағы банктер және банк қызметі туралы» ҚР Заңының (бұдан әрі – Банктер туралы заң) 36-бабына сәйкес жеке тұлға ақша жөнелтушінің ағымдағы шотына қойылған төлем талабы (бұдан әрі – ТТ) 2017 жылғы 1 қаңтардан бастап оның ағымдағы шотын ондағы ақша сомасының және (немесе) кейіннен оның ағымдағы шотына түсетін әрбір ақша сомасының 50 (елу) пайызы шегінде, тікелей дебеттеу арқылы орындалады, мысалы:

1) «Жеке тұлғаның ағымдағы шотынан қарыз шарты бойынша ТТ ішінара орындау»:

Егер 2017 жылғы 1 қаңтарда жеке тұлғаның ағымдағы шотына 100 000 теңге мөлшердегі сомаға ТТ қойылса, ал жеке тұлғаның шотындағы ақша қалдығы 200 000 теңге болса, осындай ТТ толық көлемде орындалады.

Жеке тұлғаның ақша қалдықтарының елу пайыз мөлшеріндегі ақшаларына билік ету мүмкіншілігі туралы Қазақстан Республикасы заңнамасының нормаларын және түсетін ақша сомасының есебінен ТТ одан әрі орындау ерекшелігін ескере отырып, аталған ТТ бойынша міндеттемелерді толық өтеуге дейін шығыс операцияларын тоқтата тұру қажеттілігі жоқ.

Егер жеке тұлғаның ағымдағы шотына бірнеше ТТ ұсынылған жағдайда олардың орындалуы олардың банкке түсу тәртібімен күнтізбелік кезектілікте жүргізіледі. Сонымен бірге кезекті ТТ орындалуы алдыңғыны толық орындаудан кейін іске асырылады. Мәселен, егер банк түскен ақша сомасынан ТТ бойынша соңғы төлем жасаса, және банкте кезекті ТТ бар болса, банк оның бастапқы орындалуын ағымдағы шоттағы ақша сомасынан 50% мөлшерінде іске асырады. Клиент кезекті ТТ орындаудан кейін қалған ақша сомасын пайдалана алады.

Сонымен бірге «Банктік қарыз шартынан туындайтын даулар бойынша азаматтық істерді қараудың сот практикасы туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2016 жылғы 25 қарашадағы №7 қаулысының 24 және 25-тармақтарына сәйкес банк әр ТТ орындауды (алдыңғы ТТ толық орындаудан кейін) борышкер оған Қазақстан Республикасы Конституциясымен кепілдік берілген сомасына (шоттағы ақшаның қалдық көлеміне) билік ете алатындай түрде (тиісті сомада) жүзеге асыру қажет.

2) «Мерзімі өткен берешекті өндіріп алу кезінде төлем ордерін қолдану»:

Төлем жүйелері туралы заңның 52-бабы клиенттің банктік шотын тікелей дебеттеуді қолдану бойынша жалпы нормаларын анықтайды. Мәселен, тиісті шарттарда ақша жөнелтушінің берген келісімдері негізінде банктік шотты тікелей дебеттеу ТТ немесе төлем ордерін қолдану арқылы жүзеге асырылады. Сонымен бірге Төлем жүйелері туралы заңның 52-бабының 4-тармағы жасалған қарыз шарттарына, басқа да қарыз операциялар фактісін растайтын құжаттарына сәйкес қарыз бойынша мерзімі өткен берешектерді өндіріп алу үшін ТТ қолдануды айқындайды.  

Банктер туралы заңның 36-бабының 2-тармағы сондай-ақ банктік қарыз шарты бойынша берешекті өндіріп алу үшін ТТ қолдануды белгілейді. Сонымен бірге жеке тұлға - қарыз алушының ағымдағы шотынан берешекті өндіріп алу қарыз алушының ағымдағы шотында бар және (немесе) түсетін ақша сомасының 50% мөлшерімен шектеледі. Ұқсас ережелер №208 қаулыда бар. Аталған норма жеке тұлғаға – борышкерге тіршілік әрекетті қамтамасыз ету үшін және Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінің нормаларын ескере отырып ағымдағы шоттағы ақшаның 50% билік ету мүмкіншілігін беру мақсатында енгізілген.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 31 тамыздағы №208 қаулысымен  бекітілген Қазақстан Республикасының аумағында қолма-қол ақшасыз төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидасының (бұдан әрі – № 208 қаулы) 140-тармағына сәйкес банк клиент пен оған қызмет көрсететін банк арасындағы шартта көзделген жағдайларға сәйкес төлем ордерлері бойынша төлемдерді жүзеге асырады. Сонымен бірге қарыз бойынша мерзімі өткен берешек пайда болған кезде банк оны өндіріп алу үшін ТТ пайдаланады (клиенттің – жеке тұлғаның ағымдағы шотынан ТТ орындау Қазақстан Республикасы заңнамасының нормаларының талаптарын ескере отырып жүзеге асырылады).

3) «Бір банктік қарыз шарты шеңберінде ТТ саны бойынша шектеулер»

№208 қаулысының 55-тармағында бір банктік қарыз шарты шеңберінде ақша жіберуші – борышкердің банктік шоттарына бір мезгілде бірнеше ТТ қоюды шектейтін тура норма бар. Осылайша, банк бір банктік қарыз шарты шеңберіндегі қарыз бойынша берешекті өндіріп алу үшін бір ТТ қою керек. Сонымен бірге №208 қаулының 131-тармағымен ақша жіберушінің ТТ ұсынылған банктік шотында ақшаның жоқтығы немесе жеткіліксіздігі кезінде ТТ ақша жіберушінің басқа шоттарынан орындалуы көзделген.

Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасында борышкердің әртүрлі банктерде ашылған банктік шоттарына бір қарыз шарты шеңберінде бір мезгілде ТТ қою бойынша шектеулер айқындалмаған.

Осылайша, №208 қаулының 55 және 131-тармақтарының нормалары бір қарыз шарты шеңберінде ТТ қою және оны бір банк жүйесіндегі басқа банктік шоттағы ақша есебінен орындау тәртібін реттейді деп санаймыз.

Төлем жүйелері заңының 32-тармағына сәйкес қарыз бойынша берешекті өндіріп алу үшін ТТ қоюдың негізділігіне өндіріп алушы жауапты болатынын ескереміз.

Осыдан бұрын № 30 нұсқаулықтың 20-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Қазынашылық комитеті аумақтық органдарының бес миллион теңгеден асатын сомадағы төлем тапсырмасын бенефициардың банкі мемлекеттік мекеменің азаматтық-құқықтық мәмілелерді тіркеу туралы бенефициар ұсынатын хабарлама болған кезде орындалуға тиіс болатын.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2016 жылғы 31 тамыздағы №208 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасының аумағында қолма-қол ақшасыз төлемдерді және (немесе) ақша аударымдарын жүзеге асыру қағидаларымен (бұдан әрі – № 208 қаулы) аталған №30 нұсқаулық күшін жойған,  және де №208 қаулысынан Қазынашылық комитетінің аумақтық органдарымен аударылатын бес миллион теңгеден асатын сомадағы ақшаны банктер есепке алу үшін ақша алушының мемлекеттік мекеменің азаматтық-құқықтық мәмілелерді тіркеу туралы хабарламаларды ұсыну бойынша талаптар алынып тасталынды.

Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2016 жылғы 11 қарашадағы №597 бұйрығымен Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2014 жылғы 4 желтоқсандағы № 540 бұйрығымен бекітілген Бюджеттің атқарылуы және оған кассалық қызмет көрсету ережесінен алушының тіркеу туралы хабарламаны банкке ұсыну тәртібін белгілейтін норма алынып тасталды.

Осыған орай көрсетілген ақша сомасын ақша алушының шотына есептеу банктермен нұсқауларды орындау үшін №208 қаулысында белгіленген мерзімде азаматтық-құқықтық мәмілелерді тіркеу туралы хабарламаны қосымша талап етуісіз жүзеге асырылады.

«Валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы» 2005 жылғы 13 маусымдағы Қазақстан Республикасы Заңының 17-бабының 2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасында шетел валютасын сатуды және сатып алуды резиденттер мен резидент еместер шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыруға құқығы бар уәкілетті банктерден, осындай уәкілетті банктердің айырбастау пункттері, сондай-ақ уәкілетті ұйымдардың айырбастау пункттері арқылы ғана Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген тәртіппен жүргізеді.

Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі жеке тұлғалармен жұмыс істемейтіндіктен, оларға шетел валютасын сатпайтындықтан және олардан сатып алмайтындықтан, Сіз валюталарды уәкілетті банктің немесе уәкілетті ұйымдардың айырбастау пункттерінің бірінде айырбастай аласыз.

Бұл ретте Қазақстан Республикасы заңнамасының айырбастау операцияларын ұйымдастыруға құқығы бар заңды тұлғаның жұмыс істеуі тиіс шетел валютасының тізбесіне қойылатын талаптарды белгілемейтінін атап өтеміз. Қазақстанның айырбастау пункттері жұмыс істейтін валюталардың түрлері сұраныс пен ұсыныстың арақатынасына сәйкес айқындалады. Әдетте, олар банктерімен қазақстандық банктер корреспонденттік қатынастар орнатқан елдердің валюталары. Банктік емес заңды тұлғалар жағдайында бұл тізбе валюталардың жергілікті айналымы «экзотикалық» валюталармен айырбастау операцияларын жүргізуден кіріс алуға мүмкіндік беретін жекелеген аймақтардың (мысалы, шекара маңындағы аудандар, ірі кедендік өткелдер және т.б.) есебінен кеңейтілуі мүмкін.

Тиісінше, валюталарды сатып алу/сату мүмкіндігі туралы ақпаратты алу үшін өзіңіз тұратын аймақтағы банктердің немесе уәкілетті ұйымдардың   айырбастау пункттеріне тікелей жүгінуіңізге кеңес береміз.

2007 жылғы қаңтардан бастап валюталық операцияларды лицензиялау режимі алынып тасталды. Жылжымайтын мүлікке меншік құқығын сатып алуға байланысты резиденттердің төлемдері хабарлама режимімен жүзеге асырылады. Бұл ретте жеке тұлғаның ҚР Ұлттық банкіне хабарлауы талап етілмейді. Валюталық операцияны жүргізу туралы уәкілетті Банк хабарлайды.