Төлем карточкалары

2004 жылдың 1 шілдесіндегі жағдай бойынша төлем карточкаларын шығаруға рұқсат беретін уәкілетті органның арнайы лицензиясы 20 екінші деңгейлі банктерге берілген болса, олардың ішінен 18 банк нақтылы түрде төлем карточкаларын шығаруды жүзеге асыруда. Екінші деңгейлі банктер жергілікті жүйе төлем карточкаларын: Алтын кард – АҚ «Қазақстанның Халықтық Банкі» және АҚ «Алматы сауда қаржы банкі», SmartAlemCard – АҚ «ТуранАлем банкі»,  АҚ «Каспийский банкі», ЖАҚ «Сити банкі» карточкалары және Дуэт - ОАО «Валют-Транзит Банк», сондай-ақ халықаралық жүйе карточкаларын - VISA International, Europay International шығаруда. Бұдан басқа, қазақстандық банктер келесідей халықаралық жүйе карточкаларын шығаруда: American Express - АҚ «Казкоммерцбанк», АҚ «Алматы сауда қаржы Банкі», АҚ «ТуранАлем банкі», АҚ «Қазақстанның Халықтық Банкі», АҚ «Темір банкі», АҚ «ЦентрКредит банкі»,  АҚ «Нұрбанк», АҚ «ТEXAKABANK», Diners Club International - АҚ «Казкоммерцбанк».

2004 жылдың 1 шілдесіндегі жағдай бойынша қазақстандық банктердің шығарған төлем карточкаларының саны 2,11 млн. дана құрап, бұл карточкалардың ұстаушыларының саны - 2,07 млн. адам болған (2003 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда бұл көрсеткіштер сәйкесінше 20,6% және 20,2% артқан[1]). Төлем карточкаларының ішінде неғұрлым көп тарағаны халықаралық жүйе карточкалары болып келеді.Олардың өзіндік үлесі 86,8%, ал жергілікті жүйе карточкаларының өзіндік үлесі - 13,2%. 2003 жылдың 1-ші шілдесінде бұл арақатынас 81,5% және 18,5% құраған болатын.

2004 жылдың маусымында қазақстандық эмитенттердің төлем карточкаларын қолдану арқылы жасалған трансакцияларының саны 2003 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 28,6%-ғаартып, ал трансакциялар сомасы сәйкесінше 44,9%-ға артқан. Бұл ретте, қолма-қол ақшасыз төлемдер трансакциялар саны бойынша 2,1 есе артса, сомасы бойынша 59,0%-ғаөскен. Ал қолма-қол ақша алуға байланысты трансакциялар саны бойынша 26,2%-ға артып, ал сомасы бойынша 44,4%-ға артқан.

Қазақстандағы төлем карточкалары нарығының дамуы жайындағы толығырақ мәліметтер 1 және 2 Кестелерде келтірілген. 

Кесте 1

Көрсеткіштер	Маусым
	01.07.03	01.07.04
Айналымдағы карточкалар саны (мың бірлік), оның ішінде	1 751.0	2 111.5
- жергілікті жүйе карточкалары	324.4	278.4
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде:	1 426.6	1 833.1
Visa International	1 214.7	1 438.8
Europay International	211.5	393.9
Карточкаұстаушыларыныңсаны (мыңадам), оныңішінде	1 718.3	2 065.5
- жергілікті жүйе карточкалары	321.2	270.2
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде:	1 397.1	1 795.3
Visa International	1 188.5	1 416.7
Europay International	208.3	378.2
Қолданылғанкарточкалардыңсаны (мыңбірлік), оныңішінде	1 014.6	1 572.5
- жергілікті жүйе карточкалары	152.3	208.8
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде:	862.3	1 363.7
Visa International	732.7	1 111.0
Europay International	129.4	252.6
POS – терминалдар саны (дана), оның ішінде	3 706	4 134
сауда кәсіпорындарында	2 243	2 571
банктерде	1 463	1 563
Импринтерлер саны (дана), оның ішінде	2 048	1 836
сауда кәсіпорындарында	м/ж	933
банктерде	м/ж	903
Банкоматтар саны (дана)	758	983
Сауда кәсіпорындарының саны (бірлік)	1 931	2 212

           

Қазақстандық эмитенттердің шығарған төлем карточкаларының Қазақстан Республикасы аумағында және одан тыс жерлерде қолданылуы (қазақстандық банктер тарататын American Express International және Diners Club International карточкалары бойынша айналымдар есепке алынбады)

Кесте 2

Көрсеткіштер	Маусым
	Қолма-қол ақшасыз төлемдер	Қолма-қол ақша алуға байланысты операциялар
2003 жыл
Саны (мың транс.), оның ішінде	69.0	2 328.9
- жергілікті жүйе	3.8	203.6
- халықаралық жүйе, оның ішінде	65.2	2 125.3
Visa International	54.6	1 815.2
Europay International	10.6	310.1
Көлемі (млн. теңге), в т.ч.	1 048.1	30 684.0
- жергілікті жүйе	1.8	2 561.8
- халықаралық жүйе, оның ішінде	1 046.3	28 122.2
Visa International	886.0	24 029.9
Europay International	160.3	4 092.4
2004 жыл
Саны (мың транс.), оның ішінде	145.1	2 938.4
- жергілікті жүйе	18.0	262.8
- халықаралық жүйе, оның ішінде	127.1	2 675.7
Visa International	100.8	2 106.5
Europay International	26.4	569.2
Көлемі (млн. теңге), в т.ч.	1 666.6	44 315.3
- жергілікті жүйе	7.3	4 077.9
- халықаралық жүйе, оның ішінде	1 659.3	40 237.4
Visa International	1 385.9	32 483.3
Europay International	273.4	7 754.1
Өзгерісі (%)
Саны	2.1 есе	26.2%
- жергіліктіжүйе	4.7 есе	29.1%
- халықаралықжүйе, оныңішінде	94.9%	25.9%
Visa International	84.5%	16.0%
Europay International	2.5 есе	83.5%
Көлемі	59.0%	44.4%
- жергіліктіжүйе	4.1 есе	59.2%
- халықаралықжүйе, оныңішінде	58.6%	43.1%
Visa International	56.4%	35.2%
Europay International	70.6%	89.5%