Төлем карточкалары

2004 жылдың 1 тамызындағы жағдай бойынша төлем карточкаларын шығаруға рұқсат беретін уәкілетті органның арнайы лицензиясы 20 екінші деңгейлі банктерге берілген болса, олардың ішінен 18 банк нақтылы түрде төлем карточкаларын шығаруды жүзеге асыруда. Екінші деңгейлі банктер жергілікті жүйе төлем карточкаларын: Алтын кард – АҚ «Қазақстанның Халықтық Банкі» және АҚ «Алматы сауда қаржы банкі», SmartAlemCard – АҚ «ТуранАлем банкі»,  АҚ «Каспийский банкі», ЖАҚ «Сити банкі» карточкалары және Дуэт - ОАО «Валют-Транзит Банк», сондай-ақ халықаралық жүйе карточкаларын - VISA International, Europay International шығаруда. Бұдан басқа, қазақстандық банктер келесідей халықаралық жүйе карточкаларын шығаруда: American Express - АҚ «Казкоммерцбанк», АҚ «Алматы сауда қаржы Банкі», АҚ «ТуранАлем банкі», АҚ «Қазақстанның Халықтық Банкі», АҚ «Темір банкі», АҚ «ЦентрКредит банкі»,  АҚ «Нұрбанк», АҚ «ТEXAKABANK», Diners Club International - АҚ «Казкоммерцбанк».

2004 жылдың 1 тамызындағы жағдай бойынша қазақстандық банктердің шығарған төлем карточкаларының саны 2,16 млн. дана құрап, бұл карточкалардың ұстаушыларының саны - 2,11 млн. адам болған (2003 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда бұл көрсеткіштер сәйкесінше 21,2% және 20,7% артқан[1]). Төлем карточкаларының ішінде неғұрлым көп тарағаны халықаралық жүйе карточкалары болып келеді.Олардың өзіндік үлесі 86,9%, ал жергілікті жүйе карточкаларының өзіндік үлесі - 13,1%. 2003 жылдың 1-ші тамызында бұл арақатынас 81,4% және 18,6% құраған болатын.

2004 жылдың шілдесінде қазақстандық эмитенттердің төлем карточкаларын қолдану арқылы сомасы 49,2 млрд теңге құрайтын 3,1 млн.-ға тең транзакциялар жасалып, бұл корсеткіштердің мәні 2003 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда сәйкесінше 41,1% және 29,8%-ға артқан.

Бұл ретте, қолма-қол ақша алуға байланысты трансакциялардың саны 3,0 млн. трансакцияны құрап, бұл трансакциялардың сомасы 47,4 млрд. теңге болса, ал қолма-қол ақшасыз төлемдер сомасы 1 822,6 млн.теңге болатын 154,1 мың трансакцияны құрады. Бұл көрсеткіштердің проценттік арақатынасы келесідей түрде қалыптасқан:  95,1% және 4,9%, 96,3% және 3,7% сәйкесінше.

Қазақстандағы төлем карточкалары нарығының дамуы жайындағы толығырақ мәліметтер 1 және 2 Кестелерде келтірілген. 

Кесте 1

Көрсеткіштер	01.08.03	01.08.04
Айналымдағы карточкалар саны (мың бірлік), оның ішінде	1 780.4	2 158.2
- жергілікті жүйе карточкалары	330.6	282.5
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде:	1 449.7	1 875.7
Visa International	1 228.5	1 476.8
Europay International	220.8	398.5
Карточкаұстаушыларыныңсаны (мыңадам), оныңішінде	1 747.5	2 109.8
- жергілікті жүйе карточкалары	325.5	273.8
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде:	1 422.0	1 836.0
Visa International	1 203.2	1 448.6
Europay International	218.5	387.1
Қолданылғанкарточкалардыңсаны (мыңбірлік), оныңішінде	1 025.3	1 650.7
- жергілікті жүйе карточкалары	153.2	206.4
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде:	872.1	1 444.3
Visa International	740.5	1 143.9
Europay International	131.3	300.3
POS – терминалдар саны (дана), оның ішінде	3 763	4 143
сауда кәсіпорындарында	2 296	2 610
банктерде	1 467	1 533
Импринтерлер саны (дана), оның ішінде	2 004	1 790
сауда кәсіпорындарында	м/ж	898
банктерде	м/ж	892
Банкоматтар саны (дана)	779	1 006
Сауда кәсіпорындарының саны (бірлік)	1 917	2 236

           

Қазақстандық эмитенттердің шығарған төлем карточкаларының Қазақстан Республикасы аумағында және одан тыс жерлерде қолданылуы (қазақстандық банктер тарататын American Express International және Diners Club International карточкалары бойынша айналымдар есепке алынбады)

Кесте 2

Көрсеткіштер	Шілде
	Қолма-қол ақшасыз төлемдер	Қолма-қол ақша алуға байланысты операциялар
2003 жыл
Саны (мың транс.), оның ішінде	76.5	2 342.2
- жергілікті жүйе	3.7	203.2
- халықаралық жүйе, оның ішінде	72.8	2 139.0
Visa International	59.9	1 817.0
Europay International	12.8	322.0
Көлемі (млн. теңге), в т.ч.	1 164.2	33 708.0
- жергілікті жүйе	1.9	3 152.9
- халықаралық жүйе, оның ішінде	1 162.4	30 555.1
Visa International	954.8	26 051.3
Europay International	207.6	4 503.8
2004 жыл
Саны (мың транс.), оның ішінде	154.1	2 985.7
- жергілікті жүйе	16.0	252.0
- халықаралық жүйе, оның ішінде	138.1	2 733.7
Visa International	110.0	2 145.8
Europay International	28.1	587.9
Көлемі (млн. теңге), в т.ч.	1 822.6	47 376.3
- жергілікті жүйе	13.8	4 047.7
- халықаралық жүйе, оның ішінде	1 808.8	43 328.6
Visa International	1 495.1	35 236.0
Europay International	313.7	8 092.6
Өзгерісі (%)
Саны	2.0 есе	27.5%
- жергіліктіжүйе	4.3 есе	24.0%
- халықаралықжүйе, оныңішінде	89.7%	27.8%
Visa International	83.5%	18.1%
Europay International	2.2 есе	82.6%
Көлемі	56.6%	40.5%
- жергіліктіжүйе	7.4 есе	28.4%
- халықаралықжүйе, оныңішінде	55.6%	41.8%
Visa International	56.6%	35.3%
Europay International	51.1%	79.7%