Долбар ¹14 01/12/2004

2004 жылдың 1 желтоқсанындағы жағдай бойынша төлем карточкаларын шығаруға рұқсат беретін уәкілетті органның арнайы лицензиясы 20 екінші деңгейлі банктерге және «Қазпочта» АҚ берілген болса, олардың ішінен 19 банк нақтылы түрде төлем карточкаларын шығаруды жүзеге асыруда. Екінші деңгейлі банктер жергілікті жүйе төлем карточкаларын: Алтын кард –«Қазақстанның Халықтық Банкі» АҚ және «Алматы сауда қаржы банкі» АҚ, SmartAlemCard –«ТуранАлем банкі» АҚ, «Каспийский банкі» АҚ, «Сити банкі» ЖАҚ, «Цесна банкі» АҚ карточкалары және Дуэт - «Валют-Транзит Банк» АҚ, сондай-ақ халықаралық жүйе карточкаларын - VISA International, Europay International шығаруда. Бұдан басқа, қазақстандық банктер келесідей халықаралық жүйе карточкаларын шығаруда: American Express - «Казкоммерцбанк» АҚ, «Алматы сауда қаржы Банкі» АҚ, «ТуранАлем банкі» АҚ, «Қазақстанның Халықтық Банкі» АҚ, «Темір банкі» АҚ,«ЦентрКредит банкі» АҚ, «Нұрбанк» АҚ, «Тexabank» АҚ, Diners Club International - «Казкоммерцбанк» АҚ.

2004 жылдың 1 желтоқсанындағы жағдай бойынша қазақстандық банктердің шығарған төлем карточкаларының саны 2,35 млн. дана құрап, бұл карточкалардың ұстаушыларының саны - 2,28 млн. адам болған (2003 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда бұл көрсеткіштер сәйкесінше 24,4% және 22,8% артқан [1]). Төлем карточкаларының ішінде неғұрлым көп тарағаны халықаралық жүйе карточкалары болып келеді.Олардың өзіндік үлесі 87,7%, ал жергілікті жүйе карточкаларының өзіндік үлесі - 12,3%. 2003 жылдың 1-ші желтоқсанында бұл арақатынас 82,3% және 17,7% құраған болатын.

2004 жылдың қарашасында қазақстандық эмитенттердің төлем карточкаларын қолдану арқылы сомасы 55,0 млрд теңге құрайтын 3,5 млн. транзакциялар жасалды. 2003 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда төлемдер көлемінің 49,8%, ал санының 38,6%-ға артуы болды.

Бұл ретте, қолма-қол ақша алуға байланысты транзакциялар сомасы 52,0 млрд. теңге болатын 3,2 млн. транзакцияны құраған болса, ал қолма-қол ақшасыз төлемдер сомасы 2,9 млрд.теңге болатын 274,9 мың транзакцияны құрады. Бұл көрсеткіштердің проценттік арақатынасы келесідей түрде қалыптасқан: 94,7% және 5,3%, 92,1% және 7,9% сәйкесінше.

Қазақстандағы төлем карточкалары нарығының дамуы жайындағы толығырақ мәліметтер 1-4 Кестелерде келтірілген.

Кесте 1

Көрсеткіштер	01.12.03	01.12.04
Айналымдағы карточкалар саны (мың бірлік), оның ішінде	1 887.3	2 348.6
- жергілікті жүйе карточкалары	333.5	287.8
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде:	1 553.8	2 060.8
Visa International	1 296.4	1 649.1
Europay International	257.0	411.3
Карточка ұстаушыларының саны (мың адам), оның ішінде	1 858.2	2 281.3
- жергілікті жүйе карточкалары	329.5	277.5
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде:	1 528.7	2 003.8
Visa International	1 276.0	1 598.1
Europay International	252.5	405.4
Қолданылған карточкалардың саны (мың бірлік), оның ішінде	1 259.8	1 449.8
- жергілікті жүйе карточкалары	195.3	149.2
- халықаралық жүйе карточкалары, оның ішінде:	1 064.4	1 300.5
Visa International	898.8	1 037.3
Europay International	165.4	263.1
POS – терминалдар саны (дана), оның ішінде	4 075	4 136
сауда кәсіпорындарында	2 551	2 645
банктерде	1 524	1 491
Импринтерлер саны (дана), оның ішінде	1 966	1 612
сауда кәсіпорындарында	м/ж	756
банктерде	м/ж	856
Банкоматтар саны (дана)	842	1 071
Сауда кәсіпорындарының саны (бірлік)	2 157	2 335

Кесте 2

Көрсеткіштер	2004 ж. 1 желтоқсандағы жағдай бойынша
Көрсеткіштер	POS – терминалдар (дана)	Импринтерлер саны (дана)	Банкоматтар саны (дана)	Сауда кәсіпорындарының саны (бірлік)
Барлығы, оның ішінде	4 136	1 612	1 071	2 335
Ақмола облысы	115	34	27	59
Ақтөбе облысы	179	33	61	69
Алматы облысы	264	135	26	173
Атырау облысы	135	59	67	62
Шығыс-Қазақстан облысы	311	154	89	111
Жамбыл облысы	90	33	34	40
Батыс-Қазақстан облысы	128	48	45	51
Қараганды облысы	379	93	114	170
Қостанай облысы	141	24	30	38
Қызылорда облысы	33	17	25	12
Маңғыстау облысы	144	38	77	73
Павлодар облысы	173	38	56	38
Солтүстік-Қазақстан облысы	73	9	35	37
Оңтүстік-Қазақстан облысы	130	83	47	39
Алматы қаласы	1 416	697	253	1 108
Астана қаласы	425	117	85	255

Қазақстандық эмитенттердің шығарған төлем карточкаларының Қазақстан Республикасы аумағында және одан тыс жерлерде қолданылуы (қазақстандық банктер тарататын American Express International және Diners Club International карточкалары бойынша айналымдар есепке алынбады)

Кесте 3

Көрсеткіштер	Қараша
Көрсеткіштер	Қолма-қол ақшасыз төлемдер	Қолма-қол ақша алуға байланысты операциялар
2003 жыл
Саны (мың транз.), оның ішінде	86.6	2 414.2
- жергілікті жүйе	4.6	218.4
- халықаралық жүйе, оның ішінде	82.0	2 195.9
Visa International	66.2	1 837.2
Europay International	15.8	358.6
Көлемі (млн. теңге), в т.ч.	1 451.0	35 255.4
- жергілікті жүйе	8.6	3 313.5
- халықаралық жүйе, оның ішінде	1 442.4	31 941.9
Visa International	1 180.1	26 863.3
Europay International	262.2	5 078.6
2004 жыл
Саны (мың транз.), оның ішінде	274.9	3 192.1
- жергілікті жүйе	25.3	252.2
- халықаралық жүйе, оның ішінде	249.6	2 939.9
Visa International	205.5	2 338.7
Europay International	44.1	601.3
Көлемі (млн. теңге), в т.ч.	2 935.9	52 032.4
- жергілікті жүйе	123.5	3 936.1
- халықаралық жүйе, оның ішінде	2 812.5	48 096.3
Visa International	2 453.6	39 605.7
Europay International	358.8	8 490.6
Өзгерісі (%)
Саны	3.2 есе	32.2%
- жергілікті жүйе	5.5 есе	15.5%
- халықаралық жүйе, оның ішінде	3.0 есе	33.9%
Visa International	3.1 есе	27.3%
Europay International	2.8 есе	67.7%
Көлемі	2.0 есе	47.6%
- жергіліктіжүйе	14.3 есе	18.8%
- халықаралықжүйе, оныңішінде	95.0%	50.6%
Visa International	2.1 есе	47.4%
Europay International	36.8%	67.2%

Қазақстан Республикасы аумағында қазақстандық және шетелдік эмитенттердің шығарған төлем карточкаларының қолданылу